Leskwaliteit: veel te winnen bij differentiëren en effectieve instructies
De monitor leskwaliteit van de onderwijsinspectie bracht vorige week naar boven dat op aspecten als instructie en het afstemmen van lessen op de verschillende niveaus het nodige te winnen is.
Onderzoeker Hannah Bijlsma gaf aan dat bijna de helft van de leraren moeite heeft met differentiëren. Expert taalonderwijs Marjolein van Oenen noemt het een goede ontwikkeling dat de inspectie dit met een breed onderzoek wetenschappelijk onderbouwd heeft uitgezocht. “Het is eigenlijk een aanvulling op wat bekend is.”
Effectieve instructies
In haar contacten met vooral basisscholen herkent Marjolein de uitkomsten van de monitor leskwaliteit. “Ik ken vooral het leesonderwijs en merk dat er relatief weinig bekend is over hoe effectieve instructies gegeven moeten worden, hoe je goed kunt differentiëren in de les bij begrijpend lezen en hoe je effectieve feedback geeft. In die zin verrast het beeld dat dit onderzoek schetst me niet.’
Wat Marjolein in het oog sprong was dat onderzoeker Hannah Bijlsma aangaf in toelichtende interviews dat “ze zelf destijds op de pabo weinig heeft meegekregen over lesdidactiek en hoe je vanuit bewezen didactiek een effectieve les geeft”. Marjolein: “Als ik op scholen verdiepende workshops en trainingen geef dan krijg ik regelmatig, van vooral startende leerkrachten, te horen dat ze dit op de lerarenopleiding helemaal niet hebben gehad.”
Wat Marjolein opvalt is dat er een sterke gerichtheid is gekomen op de methode. “Belangrijk is dat je als leerkracht zelf nadenkt over welke instructiebehoefte leerlingen hebben en hoe je dat vormgeeft. In de praktijk zie je dat begrijpend lezen vaak heel klassikaal wordt ingestoken, terwijl je daar veel meer zou kunnen differentiëren. Afhankelijk van de leerbehoefte moet je leerlingen op verschillende manieren meenemen in het tekstbegrip en taalsteun bieden. Dat vraagt van de leerkracht dat hij kennis neemt van wat effectieve instructietechnieken zijn en dat hij kans krijgt en neemt die technieken te oefenen en eigen te maken. De leerkracht heeft daarbij baat bij ondersteuning en samenwerking met teamleden. Het aanpakken van effectieve instructies is dus een taak van de hele school.
Leesonderwijs
Effectieve didactiek bij leesonderwijs en verbeteren van instructies. Het zijn kernpunten in de begeleiding van Marjolein op basisscholen die effectiever leesonderwijs willen realiseren. “Veel leerkrachten geven een eigen draai aan het werken met methodes omdat ze merken dat het anders moet en als ze methode loslaten, gaan ze vaak, bij gebrek aan kennis ook een eigen kant op, merk ik. En dan loopt het vast. Ik zet daarom ook altijd in op de theoretische basis. Goed didactisch vakmanschap en werken vanuit de leerlijn begint met inzicht. Begrijpend lezen is een complexe vaardigheid. Aan de hand van de lesopbouw geef ik tips en tools over wat belangrijke lesfases zijn om de instructie op maat te kunnen toepassen.”
Kennisdelen
Marjolein deelt binnenkort haar inzichten op het jaarcongres van de Stichting Lezen. Op 5 april gaat de netwerkpartner van KPC Groep een inmiddels uitverkochte sessie verzorgen over beter leesonderwijs voor meer dan 100 leerkrachten, taalcoördinatoren en leesconsulenten. “Al ruim bekend is wat bewezen effectief is. Maar hoe zorg je er nu voor dat beter leesonderwijs van de grond komt? Ik ga vooral in op de ‘hoe-vraag’: de proceskant van het verbeteren van begrijpend lezen. Waar moet je beginnen met je team? Hoe krijg je het team mee? Wie heeft welke rol binnen het schoolteam en wat kunnen leesconsulenten van bibliotheken betekenen? En niet te vergeten: hoe zorgen we ervoor dat het beklijft? Aan de hand van enkele belangrijke stappen wil ik scholen verder helpen bij het invullen van ‘het hoe’m van beter leesonderwijs.”
Vragen n.a.v. dit artikel? Neem contact op met Marjolein van Oenen